होळी हा हिंदूंचा एक अत्यंत लोकप्रिय आणि रंगीबेरंगी सण आहे, रंगबेरंगी गुलाल उधळून फार मोठ्या उत्साहात होळी हा सण साजरा करण्यात येतो. भारतात प्रत्येक राज्यात आणि प्रातांत होळी साजरी करण्याची पद्धत ही वेगवेगळी आहे. आणि हा उत्साही सण प्रत्येक वर्षी फाल्गुन महिन्याच्या पूर्णिमेला साजरा केला जातो.या सणाची सुरुवात प्राचीन काळात झाली आणि त्याचे धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्व आहे.
होळी हा सण फक्त एक सण नसून, तर माणसा माणसाला एकत्र आणणारा आहे. त्यांच्यात भावनिक नातं निर्माण करणारा आहे. रंगाची उधळण करने, ढोल ताश्यांच्या गजरात गाणी गाणे, आणि सामाजिक बांधिलकी जपणे हे या उत्सवाचे वैशिष्ट्ये आहे.
२०२५ मध्ये होळी कधी आहे?
पंचांगानुसार या वर्षी पौर्णिमा तिथी १३ मार्च २०२५ रोजी सकाळी १० वाजून ३५ मिनिटांनी सुरुवात होईल. तर शेवट हा १४ मार्च २०२५ रोजी दुपारी १२ वाजून २३ मिनिटांनी समाप्त होईल.
होळी साजरी करण्याची पद्धत:
होळीच्या आधीची रात्री - होलिका दहन: होळीच्या आधीच्या रात्री होलिका दहन केले जाते. या रात्री होलिका नावाच्या राक्षसी प्रतीकाची प्रतिमा जाळली जाते, ज्याचा संदर्भ होलिकाच्या राक्षसी शक्ती आणि भक्तांच्या विजयाशी जोडला जातो. हे दहन जीवनातील वाईट आणि अंधकारावर सत्याच्या विजयाचे प्रतीक मानले जाते.होळीचा दिवस - रंगांची उधळण: दुसऱ्या दिवशी, म्हणजेच होळीच्या दिवशी, लोक एकमेकांवर रंग फेकतात आणि त्यात आनंद व्यक्त करतात. विविध रंग, गुलाल, पाणी, आणि रंगीत द्रव्ये वापरून सर्वत्र रंगांची उधळण केली जाते. लोक एकमेकांना गाणी गात, नाचत आणि हसत आनंद साजरा करतात. यामध्ये खास करून दोस्त, कुटुंब आणि समाज एकत्र येऊन एकमेकांवर रंग उधळतात.
होळी विशेष खाद्यपदार्थ: होळीच्या सणासाठी विविध खास पदार्थ बनवले जातात. या दिवशी गोड पदार्थ केले जातात. वेगवेगळ्या प्रदेशात वेगवेगळे खाद्य पदार्थ असू शकतात.
सांस्कृतिक कार्यक्रम: काही ठिकाणी होळी साजरी करतांना लोक गाणी गायन, नृत्य, नाटक आणि इतर सांस्कृतिक कार्यक्रमांचा आयोजन करतात. विशेषतः गावांमध्ये, नृत्याचे कार्यक्रम अधिक उत्सहात पार पडतात.
होळीचा इतिहास:
होळीचा इतिहास प्राचीन काळापासून आहे. याची धार्मिक गोष्ट अनेक पुराणांमध्ये दिली गेली आहे, पण मुख्यत: होलीचा इतिहास प्रह्लाद आणि होलिका यांच्या कथेवर आधारित आहे.
होलिका आणि प्रह्लादाची कथा:
होळीच्या इतिहासातील सर्वात प्रसिद्ध कथा प्रह्लाद आणि होलिका यांच्या कथेवर आधारित आहे. प्रह्लाद हा भगवान विष्णूचा भक्त होता, परंतु भगवान विष्णूला दुश्मन मानणारी त्याची आत्या होलिका आणि वडिल हिरण्यकश्यप यांनी त्याला मारण्याचा प्रयत्न केला. होलिकाला ब्रह्माचे वरदान होते कि तिला अग्नी कधीच जाळू शकणार नाही. ज्यामुळे ती अग्नीमध्ये न जळणारी होती, पण प्रह्लाद हे भगवान विष्णूचे भक्त असल्यामुळे त्याला जाळणे शक्य नव्हते. तरीही होलिका त्याला जाळण्याचा प्रयत्न करते. शेवटी मिळालेल्या वरदानाचा दुरपयोग केल्यामुळे होलिका त्याच अग्नीमध्ये जळते आणि प्रह्लाद वाचतो. त्यामुळे होलीच्या सणाला वाईटावर सत्याच्या विजय आणि भक्तांचे रक्षण याचे प्रतीक मानले जाते.वसंत ऋतूचा स्वागत:
होळी हा वसंत ऋतूच्या आगमनाचा सण म्हणूनही साजरा केला जातो. या वेळी सर्वत्र नवा उत्साह आणि जीवनाची नवी सुरुवात होते. रंगांचा वापर नवे जीवन, आनंदाचे प्रतीक आहे.
होळीचे सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्व:
होळी हा सण समाजात एकजूट आणणारा आहे. रंग उधळणे, गाणी गाणे, आणि आनंद साजरा करणे हे सामाजिक संबंध मजबूत करते. लोक एकमेकांशी भेदभाव विसरून, जात-पात, धर्म आणि रंगांशी संबंधित भेदभाव पार करून आनंद साजरा करतात. त्यामुळे होळी एकता, प्रेम आणि मित्रता याचे प्रतीक आहे.
होळी साजरी करण्याचा मुख्य उद्देश
होळी सणाच्या इतिहासाची गोड गोष्ट आणि साजरी करण्याची पद्धत ह्या दोन्ही महत्त्वाच्या आहेत. हा सण जीवनातील अंधकारावर सत्याचा विजय, प्रेम, एकता आणि आनंदाचे प्रतीक आहे.
हे ब्लॉग्स सुद्धा वाचा
महाशिवरात्रीची महिमा, सुरुवात कधी झाली आणि पूजेची पद्धत
महाकुंभ मेला २०२५ वैशिष्टे : MAHAKUMBH MELA 2025
दिवाळी ( दीपावली ) २०२४ विशेष : लक्ष्मी पूजन, वेळ, तारीख, मुहूर्त
दसरा २०२४ : हिंदू धर्मात दसऱ्याचे महत्व, इतिहस आणि मुहूर्त
विघ्नहर्ता श्री गणपतीचे आगमन २०२४ : दिवस आनंदाचे आणि उत्सवाचे
